Jakie są przesłanki przyznania zadośćuczynienia pieniężnego w przypadku naruszenia dobra osobistego?

O możliwości zasądzenia zadośćuczynienia w przypadku naruszenia dóbr osobistych stanowi art. 448 kodeksu cywilnego. Jak wynika z tego przepisu jego przyznanie jest fakultatywne – co oznacza, że sąd może, ale nie musi zasądzać przewidzianego w nim zadośćuczynienia. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie – jakie są przesłanki warunkujące jego przyznanie? Konieczną przesłanką warunkującą jego zasądzenie jest wina po stronie osoby, która dopuściła się naruszenia dobra osobistego. Zatem nie wystarczy, aby naruszenie dobra osobistego było bezprawne, musi być ono również zawinione. Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia bierze w szczególności pod uwagę rodzaj naruszonego dobra osobistego, stopień zawinienia czy też rozmiar krzywdy doznanej przez poszkodowanego naruszeniem dóbr osobistych.

Czy ustanie między małżonkami majątkowej wspólności ustawowej ma wpływ na ich odpowiedzialność za zaciągnięte przez nich solidarnie zobowiązania w czasie trwania tej wspólności?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonkowie w czasie trwania majątkowej wspólności ustawowej razem (wspólnie) zaciągnęli zobowiązanie solidarne. W związku z tą kwestią pojawia się następujące pytanie – jak będzie przedstawiać się ich odpowiedzialność za ten dług po ustaniu między nimi wspólności majątkowej? W sytuacji, gdy małżonkowie w czasie trwania wspólności ustawowej zaciągnęli solidarnie zobowiązania to ustanie między nimi wspólności majątkowej nie ma wpływu na ich odpowiedzialność solidarną wynikająca z zaciągniętych przez nich w czasie trwania tej wspólności zobowiązań. Zatem nadal za takie zobowiązanie odpowiadają oni solidarnie.

Czy rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej może żądać alimentów od swojego dorosłego dziecka?

Sam fakt, że rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad swoim dzieckiem nie wyłącza jeszcze możliwości wystąpienia przez takiego rodzica z powództwem o zasądzenie alimentów od swojego już dorosłego dziecka. Natomiast fakt pozbawienia go władzy rodzicielskiej oraz przyczyny takiego pozbawienia mogą być podstawą do oddalenia powództwa o alimenty na podstawie art. 144 ze zn. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wówczas, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Czy za rażącą niewdzięczność stanowiąca przesłankę odwołania darowizny już wykonanej może być uznane tylko działanie czy też może być uznane zaniechanie?

Podstawą odwołania darowizny jest rażąca niewdzięczność obdarowanego, o czym stanowi art. 898 kodeksu cywilnego. Rażąca niewdzięczność, o której mowa w tym przepisie może przejawiać się nie tylko działaniem, ale też zaniechaniem. Taka sytuacja będzie mieć miejsce, gdy obdarowany nie pomaga darczyńcy, kiedy on takiej pomocy wymaga lub nie interesuje się jego losem. Oczywiście, takie zachowanie obdarowanego musi być przez niego zawinione. Na marginesie dodam jedynie, że darowizna nie może zostać odwołana, jeżeli darczyńca przebaczył obdarowanemu jego niewdzięczne działanie lub zaniechanie.

Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej rodzica, który był pozbawiony władzy rodzicielskiej.

Jednym z obligatoryjnych rozstrzygnięć, jakie musi zawierać wyrok rozwodowy jest orzeczenie o władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem rozwodzących się małżonków. Jeżeli rodzic był uprzednio pozbawiony władzy rodzicielskiej to w razie istnienia podstaw do przywrócenia mu władzy rodzicielskiej sąd orzeka o przywróceniu takiemu rodzicowi tejże władzy. W przeciwnym razie sąd powinien orzec, że nie przywraca takiemu rodzicowi władzy rodzicielskiej.

Czy w wyroku rozwodowym sąd orzeka o alimentach na rzecz dziecka jednego z małżonków, które zostało przysposobione przez drugiego małżonka?

Tak, w wyroku rozwodowym obligatoryjne jest orzeczenie na rzecz dziecka jednego z małżonków, które zostało przysposobione przez drugiego małżonka pod warunkiem, że dziecko to jest jeszcze małoletnie. Wspólne małoletnie dziecko obojga małżonków, o którym mowa w przepisie art. 58 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obejmuje również małoletnie dziecko przysposobione przez oboje małżonków jak i małoletnie dziecko jednego z nich przysposobione przez drugiego z małżonków.

Co w sytuacji, gdy jeden z małżonków odmawia zgody na rozwód?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że pozwany w sprawie o rozwód małżonek nie wyrazi zgody na rozwód tj. wniesie o oddalenie powództwa w tym przedmiocie. Pojawia się wówczas następujące pytanie - czy mimo braku jego zgody na rozwód może zostać on orzeczony? Jeżeli rozkład pożycia jest zupełny i trwały, a małżonek, który żąda rozwodu nie jest wyłącznie winny rozkładowi pożycia, jeżeli wskutek jego orzeczenia nie ucierpi dobro wspólnych małoletnich dzieci rozwodzących się małżonków albo z innych względów orzeczenie rozwodu nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego to rozwód będzie dopuszczalny i powinien być wówczas orzeczony (art. 56 § 2 KRO). Poza tym rozwód będzie dopuszczalny również w sytuacji, gdy z powództwem wystąpił małżonek, który ponosi wyłączną winą za rozkład pożycia, ale w danych okolicznościach odmowa zgody na rozwód przez drugiego małżonka jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 3 KRO).

Czy możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentów zależą wyłącznie od wysokości jego zarobków?

Przy ustalaniu wysokości świadczenia alimentacyjnego bierze się pod uwagę - poza usprawiedliwionymi potrzebami osoby uprawnionej do alimentów - możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej do alimentów (art. 135 § 1 KRO). W związku z tym pojawia się następujące pytanie – czy możliwości zarobkowe zobowiązanego do alimentów zależą wyłącznie od wysokości jego zarobków? Otóż nie, mowa bowiem w tym przypadku o obiektywnych możliwościach zarobkowych tj. takich jakie są możliwe do osiągnięcia przez osobę, na której ciąży obowiązek alimentacyjny biorąc pod uwagę jej wyuczony zawód, wykształcenie czy doświadczenie zawodowe. Znaczenie może mieć też taka okoliczność, że zobowiązany do alimentów, pomimo że ma możliwość podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze pracy pracuje w niepełnym jego wymiarze.

Kiedy żądanie alimentów przez rodzica od dziecka może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego?

Za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z pewnością uznać można powództwo o zasądzenie alimentów wytoczone przez rodzica, który sam nie łożył na utrzymanie dziecka bądź uchylał się względem niego, od obowiązku alimentacyjnego, lub dopuszczał się zachowań naruszających dobra osobiste dziecka, albo też stosował wobec niego przemoc.

Kiedy odmowa zgody na rozwód może być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, a kiedy taka sprzeczność zachodzić nie będzie?

W razie wytoczenie powództwa o rozwód przez jednego z małżonków, drugi z małżonków może albo wyrazić zgodę na rozwód, albo też odmówić jej wyrażenia. Odmowa zgody na rozwód może być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy z wynika z nienawiści czy próby odwetu. Sam upływ czasu od ustania pożycia, nawet długotrwały nie musi świadczyć o tym, że odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Odmowa na rozwód wynikająca z poczucia krzywdy małżonka albo pozytywnego uczucia do współmałżonka również nie powinna być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Poza tym za sprzeczną z tymi zasadami nie może być uznana odmowa wynikająca z tego, że sytuacja majątkowa małżonka po rozwodzie ulegnie pogorszeniu.

Jakie zachowania mogą zostać uznane za zawonione przyczyny rozkładu pożycia?

Do zawinionych przyczyn skutkujących rozkładem pożycia zaliczyć można przemoc, alkoholizm, zdradę, porzucenie małżonka czy nieprzyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny. Poza tym przyczynami taki mogą być również brak lojalności i wyrozumiałości wobec małżonka, lekkomyślność czy też uchylanie się od pracy.

Co może stanowić “ważny powód” do zrzeczenia się zatrudnienia lub zmiany je na mniej zyskowne?

Przepis art. 136 KRO wskazuje, kiedy zmiany wynikłej między innymi ze zrzeczenia się zatrudnienia lub zmiany zatrudnienia na mniej zyskowne nie uwzględnia się przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych. Za ważny powód uzasadniający bądź zrzeczenie się zatrudnienia bądź jego zmianę na mniej zyskowne uznać w szczególności można niemożność dalszego wykonywania danej pracy z powodu niezdolności do tej pracy, pogorszenie się stanu zdrowia czy też chorobę uniemożliwiająca lub utrudniającą wykonywanie pracy na danym stanowisku.

Kiedy sprawa o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej i sprawa o dział spadku będą rozpoznawane w tym samym postępowaniu?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w jednym postępowaniu połączone będzie rozpoznanie sprawy o dział spadku oraz o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej. Będzie to miało miejsce, gdy udział spadkodawcy w majątku wspólnym wchodzi w skład spadku. Zaznaczyć jednak należy, że nie będzie takiej potrzeby, jeżeli wcześniej zapadło orzeczenie dotyczące nierównych udziałów oraz rozliczenia nakładów i wydatków, o których mowa w art. 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Czy zawarcie przez małżonków umowy majątkowej ustanawiającej między nimi rozdzielność majątkową wyłącza ich solidarną odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny?

Zawarcie przez małżonków umowy majątkowej ustanawiającej między nimi rozdzielność majątkową nie ma żadnego wpływu na ich odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Zatem zawarcie takiej umowy nie wyłącza odpowiedzialności solidarnej małżonków, o której mowa art. 30 § kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Czy każda darowizna z majątku wspólnego wymaga zgody drugiego małżonka?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jeden z małżonków będzie chciał dokonać darowizny z majątku wspólnego. W związku z tym pojawia się pytanie – czy do dokonania takiej czynności prawnej potrzebuje on zgody drugiego małżonka? Zgoda drugiego małżonka nie będzie wymagana jedynie przy drobnych darowiznach zwyczajowo przyjętych. To czy mamy do czynienia z tego rodzaju darowizną zależeć będzie od takich okoliczności, jak zwyczaje panujące w rodzinie darczyńcy oraz sytuacja majątkowa jego rodziny.

Czy zobowiązanie zaciągnięte przez obojga małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, które zostało spłacone z majątku wspólnego w czasie trwania tej wspólności podlega rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego?

Jeżeli dług zaciągnięty przez obojga małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, które następnie został spłacony ze środków z majątku wspólnego w czasie trwania tej wspólności nie podlega rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego. W przypadku natomiast długu związanego z majątkiem wspólnym, ale spłaconego już po ustaniu wspólności z majątku osobistego jednego z małżonków mamy do czynienia z nakładem z majątku osobistego na wspólny, który podlega rozliczeniu w toku sprawy o podział majątku wspólnego.

Jeżeli w postępowaniu w sprawie o rozwód jeden z małżonków żąda rozwodu, a drugi separacji to czy w razie orzeczenia rozwodu konieczne jest oddalenie żądania separacji?

Może zdarzyć się tak, że jeden z małżonków wniósł pozew o rozwód, a drugi z małżonków w odpowiedzi na pozew nie wyraził zgody na rozwód i zażądał orzeczenia separacji. Jak to wynika z art. 61 ze zn. 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi rozwodu i jego żądanie jest uzasadnione to sąd orzeka rozwód. W związku z tym zagadnieniem pojawie się pytanie – czy w takiej sytuacji sąd orzekając rozwód powinien również orzec o oddaleniu żądania separacji? W takim przypadku właściwym wydaje się być oddalenie przez sąd żądania separacji.

W jakim trybie (procesowym czy nieprocesowym) rozpoznawane jest żądanie ustalenia nierównych udziałów?

Z reguły zgłoszenie żądania, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do jego powstania następuje w sprawie o podział majątku wspólnego (postępowanie nieprocesowe). W toku tego postępowania sąd może wydać odnośnie tego żądania postanowienie wstępne (567 § 3 kodeksu postępowania cywilnego). Możliwe jest wcześniejsze wszczęcie sprawy o to roszczenie, z tym, że wówczas trybem właściwym do jej rozpoznania będzie proces. Jak to wynika z art. 618 § 3 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC w zw. z 688 KPC z pewnością nie będzie można żądać ustalenia nierównych udziałów po prawomocnym zakończeniu postępowania o podział majątku wspólnego.

Co w sytuacji, gdy jeden z rozwodzących się małżonków w toku sprawy o rozwód wniósł o podział wspólnego mieszkania, a drugi z małżonków takiego wniosku nie złożył?

W postępowaniu rozwodowym możliwe jest wystąpienie z żądaniem podziału wspólnego mieszkania rozwodzących się małżonków. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – czy konieczne jest złożenie takiego wniosku przez obie strony i co w sytuacji, gdy tylko jeden z małżonków wystąpił z takim żądaniem, a brak jest wniosku współmałżonka w tym przedmiocie? W takiej sytuacji nie będzie możliwe orzeczenie w wyroku rozwodowym o podziale wspólnego mieszkania rozwodzących się małżonków. Brak jest bowiem koniecznej przesłanki materialnoprawnej w postaci zgodnego wniosku obu stron. Wystąpienie z takim wnioskiem wyłącznie przez jednego z małżonków skutkować zatem będzie oddaleniem wniosku w tym przedmiocie. Do oddalenia takiego wniosku dojdzie również w takiej sytuacji, gdy wprawdzie każde z małżonków wyraziło zgodę na przyznanie mieszkania jednemu z nich, ale brak jest zgody małżonka, któremu przedmiotowe mieszkanie nie ma być przyznane na jego opuszczenie bez dostarczania lokalu zamiennego lub pomieszczenia zastępczego.

Kiedy dobro małoletnich dzieci rozwodzących się małżonków nie będzie sprzeciwiać się rozwodowi?

Z pewnością dobro małoletnich dzieci nie będzie pozostawać w sprzeczności z orzeczeniem rozwodu, jeżeli rozwód nie spowoduje zerwania lub osłabienia więzi między dziećmi a rodzicem, przy którym nie zostanie ustalone miejsce ich pobytu. Rozwód nie będzie sprzeczny z dobrem małoletnich dzieci również w sytuacji, gdy rozwodzący się małżonkowie pozostają w trwałym konflikcie przejawiającym się wszczynaniem przez nich lub jednego z nich awantur, których świadkami są ich dzieci.

Kiedy osobiste starania rodzica o dziecko w całości wyczerpują obowiązek alimentacyjny?

Jak to wynika z przepisu art. 135 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać w całości lub części na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – kiedy osobiste starania rodzica o dziecko w całości wyczerpują obowiązek alimentacyjny? Osobiste starania rodzica o dziecko, w szczególności przejawiające się sprawowaniem osobistej pieczy nad dzieckiem, pielęgnowaniem dziecka, dbaniem o jego zdrowie, czy też przygotowywaniem posiłków mogą stanowić w całości realizację przez rodzica jego obowiązku alimentacyjnego w sytuacji, gdy dziecko jest jeszcze na tyle małe, że wymaga stałej opieki ze strony rodzica.

Co w sytuacji, gdy żaden z uczestników postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego nie chce przyznania na jego własność jakiegoś składnika majątkowego?

W postępowaniu w sprawie o podział majątku wspólnego może zdarzyć się taka sytuacja, że żaden z jego uczestników nie zechce wyrazić zgody na przyznanie mu własności jakiegoś składnika majątkowego wchodzącego w skład ich majątku wspólnego. W takiej sytuacji najwłaściwszym byłoby zarządzenie przez sąd sprzedaży takiej rzeczy stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Jaki skutek ma przebaczenie uprawnionemu do zachowku, którego spadkodawca uprzednio wydziedziczył w testamencie?

Jak to wynika z przepisu art. 1010 § 1 kodeksu cywilnego spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli my wybaczył. Z tym, że należy mieć na uwadze, że w przepisie tym mowa jest o przebaczeniu, które nastąpiło przed wydziedziczeniem. Dlatego też trzeba mieć na uwadze, że jeżeli przebaczenie nastąpiło już po wydziedziczeniu to jego skutki mogą być usunięte jedynie w testamencie sporządzonym przez spadkodawcę.

Czy w razie orzeczenia w wyroku rozwodowym eksmisji małżonka możliwe jest również orzeczenie o wydaniu przez tego małżonka współmałżonkowi wspólnego mieszkania?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w wyroku rozwodowym sąd orzeknie o eksmisji jednego z małżonków ze wspólnie zajmowanego przez rozwodzących się małżonków mieszkania. Co natomiast w sytuacji, gdy małżonek ten uprzednio pozbawił korzystania z tego mieszkania współmałżonka? W sytuacji, gdy w wyroku rozwodowym sąd orzekł eksmisję małżonka to w razie potrzeby może on orzec również o wydaniu przez tego małżonka współmałżonkowi wspólnego mieszkania.

Termin wytoczenia powództwa o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w art. 60 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Jeśli małżeństwo zostało rozwiązane bez orzekania o winie stron a w wyroku rozwodowym orzeczono alimenty od jednego z rozwiedzionych małżonków na rzecz drugiego to orzeczony obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu, chyba, że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd na żądanie uprawnionego przedłuży ten termin (art. 60 § 3 KRO). W związku z tą kwestia pojawia się następujące pytanie – czy możliwe jest wystąpienie z powództwem o przedłużenie tego terminu już po jego upływie, w sytuacji, wyjątkowe okoliczności, o których mowa w przepisie art. 60 § 3 KRO nastąpiły jeszcze przed jego upływem? Tak, jest to możliwe, ważne jedynie, aby wyjątkowe okoliczności wymienione w tym przepisie powstały przed upływem 5 letniego terminu, o którym w nim mowa. Dodać przy tym należy, że możliwe jest połączenie w jednym pozwie żądania przedłużenia terminu, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym z żądaniem zasądzenia alimentów. W wyroku przedłużającym rzeczony obowiązek powinno być wskazane – oczywiście jeżeli istnieje taka możliwość - o jaki czas następuje przedłużenie obowiązku alimentacyjnego.

Czy rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że rodzic zostanie pozbawiony władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem. Pojawia się wówczas pytanie - czy rodzic ten ma nadal prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem? Rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem, bowiem prawo do kontaktów z dzieckiem nie stanowi elementu władzy rodzicielskiej. Wynika to wprost z przepisu art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Czy możliwe jest w wyroku unieważniającym małżeństwo orzeczenie o alimentach od jednego małżonka na rzecz drugiego?

Tak, istnieje taka możliwość wynikająca z przepisu art. 21 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Na mocy tego przepisu art. 60 KRO regulujący obowiązek alimentacyjny między małżonkami rozwiedzionymi ma odpowiednie zastosowanie do małżonków, których małżeństwo zostało unieważnione. Jak dalej wynika z tego przepisu - małżonek, który zawarł małżeństwo w złej wierze jest traktowany jak małżonek winny rozkładu pożycia.

Czy pełnoletnie dziecko po zawarciu małżeństwa może żądać alimentów od rodziców?

Obowiązek alimentacyjny małżonka wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych. Oznacza to, że w pierwszej kolejności to małżonek powinien w oparciu o treść art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego realizować obowiązek alimentacyjny wobec współmałżonka. Jednakże obowiązek alimentacyjny wynikający z tego przepis nie wyklucza obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka pełnoletniego, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Zatem - jeżeli pomimo podejmowania przez małżonków prób należytego wywiązywania się z obowiązku określonego art. 27 KRO małżonek nie będzie w stanie utrzymać się samodzielnie to wówczas może on żądać alimentów od swoich rodziców.

Czy po sądowym zniesieniu separacji przedmioty nabyte przez każdego z małżonków w czasie separacji wejdą w skład ich majątków osobistych czy też wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków?

Na skutek prawomocnego orzeczenia przez sąd separacji powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Pojawia się w związku z tym zagadnieniem następujące pytanie - do jakiego majątku (osobistego każdego z małżonków czy też ich majątku wspólnego) wchodzą przedmioty majątkowe nabyte przez nich w czasie trwania tej rozdzielności, w sytuacji, gdy następnie dojdzie między nimi do powstania ustawowego ustroju majątkowego na skutek sądowego zniesienia separacji? Przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z małżonków w czasie rozdzielności powstałej na skutek orzeczenia separacji wchodzą w skład ich majątków osobistych nawet w razie późniejszego powstania między nimi wspólności majątkowej na skutek zniesienia tej separacji.

Czy zasądzenie alimentów na rzecz dziecka rozwodzących się małżonków prawomocnym orzeczeniem przed wszczęciem sprawy o rozwód zwalnia sąd orzekający w sprawie rozwodowej od ich zasądzenia na rzecz małoletniego dziecka stron?

Sąd orzekający w postępowaniu w sprawie o rozwód musi orzec o alimentach na rzecz małoletniego dziecka stron nawet, jeżeli alimenty zostały zasądzone prawomocnym wyrokiem przed wszczęciem postępowania w sprawie o rozwód. Sąd w orzeczeniu rozwodowym obligatoryjnie orzeka o alimentach na rzecz małoletnich dzieci stron.

O jakich nakładach w postępowaniu sprawie o podział majątku wspólnego sąd orzeka z urzędu?

W sprawie o podział majątku wspólnego sąd z urzędu orzeka o rozliczeniu nakładów poczynionych z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty każdego z nich (45 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jak wynika z tego przepisu sąd ma obowiązek orzec o takich nakładach. Jeżeli natomiast chodzi o rozliczenie nakładów z majątku osobistego małżonka na majątek wspólny oraz rozliczenie długów majątku wspólnego spłaconych z majątku osobistego jednego z małżonków to do objęcia ich postępowaniem o podział majątku konieczny jest wniosek małżonka w tym przedmiocie.

Kiedy uzyskanie na czas potrzebnych uprawnionemu alimentów będzie niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami?

Przepis art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określa, kiedy powstaje obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie – jakie przykładowe okoliczności mogą świadczyć o tym, że uzyskanie od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności na czas potrzebnych uprawnionemu alimentów będzie niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami? Z pewnością za takie okoliczności uznać należy sytuację, gdy nie jest znane miejsce pobytu osoby zobowiązanej do alimentów albo przebywa on kraju, z którym Polskę nie wiąże umowa o międzynarodowym dochodzeniu alimentów, jeżeli wyegzekwowanie alimentów okazało się od osoby do nich zobowiązanej bezskuteczne lub też osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny nie ma majątku.

Czy orzeczenie w wyroku rozwodowym o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania po rozwodzie jest obowiązkowe?

Tak, rozstrzygnięcie wyroku rozwodowym o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania po rozwodzie jest obligatoryjne - na co wskazywać może treść przepisu art. 58 § 2 KRO. Zasadnym jest jednak odstąpienie od orzekania w tym przedmiocie z uwagi na to, że jeden z małżonków dobrowolnie wyprowadził się z tego mieszkania lub jeżeli małżonkowie nie sprzeciwiają się, aby w tym zakresie nie orzekać, albo też, jeżeli podział danego mieszkania do korzystania nie byłby możliwy. Natomiast w sytuacji, gdy rozwodzący się małżonkowie dokonali faktycznego podziału mieszkania do korzystania to sytuacja może przedstawiać się dwojako. Po pierwsze sąd w wyroku rozwodowym może orzec o sposobie korzystania z mieszkania zgodnie z tym jak małżonkowie dokonali jego faktycznego podziału. Po drugie sąd w takim przypadku może odstąpić od orzeczenia w tym przedmiocie, jeżeli żaden z małżonków o rozstrzygnięcie takie nie będzie wnosił.

Czy złożenie w akcie notarialnym przez małżonka oświadczenia, że nabył nieruchomość ze środków z majątku osobistego jest przeszkodą do ustalenia w sprawie o podział majątku wspólnego, że wchodzi ona w skład majątku wspólnego?

W toku sprawy o podział majątku wspólnego można żądać ustalenia, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi nieruchomość nabyta w czasie trwania wspólności majątkowej przez jednego z małżonków, pomimo, że złożył ona w akcie notarialnym oświadczenie, że nabywa ją ze środków z majątku osobistego. Z przepisu art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika bowiem domniemanie prawne, że przedmioty nabyte przez jednego z małżonków w czasie trwanie wspólności ustawowej wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem z uwagi na powyższe domniemanie to małżonek, który twierdzi, że nabył taką nieruchomość ze środków stanowiących jego majątek osobisty musi wykazać, że tak właśnie było.

Czy w sprawie o podział majątku wspólnego sąd może z urzędu ustanowić hipotekę przymusową dla zabezpieczenia zasądzonej spłaty lub dopłaty?

Sąd w postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie o podział majątku wspólnego ma możliwość orzeczenia z urzędu o ustanowieniu hipoteki przymusowej dla zabezpieczenia zasądzonej spłaty lub dopłaty, gdyż jak to wynika z art. 212 § 3 KC w zw. z art. 1035 KPC w zw. art. 567 § 3 KPC, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty sąd oznaczy w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. Zatem nawet bez zgłoszenia przez stronę wniosku o ustanowieniu hipoteki przymusowej dla zabezpieczenia zasądzonej spłaty lub dopłaty sąd może w orzeczeniu o podziale majątku wspólnego ustanowić taką hipotekę.

Czy spadkodawca ma możliwość wyłączenia uprawnień dziadków, o których mowa w art. 966 kodeksu cywilnego?

Jak to wynika z przepisu art. 966 K.C. dziadkowie spadkodawcy w sytuacji określonej w tym przepisie mogą żądać od spadkobiercy środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. W związku z tą kwestią pojawia się następujące pytanie – czy spadkodawca sporządzając testament może w nim wyłączyć przysługujące dziadkom uprawnienia, jakie wynikają z tego przepisu? Spadkodawca nie ma takiej możliwości.

Czy zawarcie przez małżonków umowy majątkowej ustanawiającej między nimi rozdzielności majątkową ma wpływ na uprawnienie małżonka do korzystania z mieszkania współmałżonka?

Pozostawanie małżonków w ustroju rozdzielności majątkowej nie ma wpływu na uprawnienie wynikające z art. 28 ze zn. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - a zatem pomimo zawarcia przez małżonków mowy majątkowej ustanawiającej między nimi rozdzielność majątkową nie dochodzi do utraty przez małżonka uprawnienia o korzystania z mieszkania drugiego małżonka.

Co w sytuacji, gdy w sprawie o podział majątku wspólnego między stronami istnieje spór co do wartości nieruchomości wchodzącej w jego skład...

...a brak jest wniosku dowodowego którejkolwiek ze stron o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości?

 

W postępowaniu w sprawie o podział majątku wspólnego może zdarzyć się taka sytuacja, że żadna ze stron nie zgłosi wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, pomimo, że między uczestnikami istnieje spór co do wartości nieruchomości objętej tym postępowaniem. W związku w tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – czy wówczas sąd z urzędu dopuści taki dowód? Tak, gdyż w takim przypadku sąd z urzędu ma obowiązek przeprowadzenia takiego dowodu. Sąd bowiem jak to wynika z art. 567 § 3 KPC w zw. z art. 684 KPC w sprawie o podział majątku wspólnego obligatoryjnie musi ustalić wartość tego majątku do czego w świetle art. 278 § 1 kodeksu postępowania cywilnego konieczne będzie przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Czy osoba zobowiązana do alimentów może uchylić się od tego obowiązku?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje możliwość uchylenia się od wykonania obowiązku alimentacyjnego, za wyjątkiem obowiązku alimentacyjnego rodziców względem ich małoletniego dziecka. Taką możliwość przewiduje przepis artykułu 144 ze zn. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z którego wynika, że osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny może się uchylić od jego wykonania względem uprawnionego, gdy żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Czy jest możliwe orzeczenie separacji w trybie nieprocesowym?

Separacja może być orzeczenia albo w trybie procesowym albo nieprocesowym. Jak to wynika z art. 61 ze zn. 1 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może orzec separację w trybie postępowania nieprocesowego pod warunkiem, że obie strony zgodnie wniosły o jej orzeczenie oraz nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci. Przy tym zaznaczyć należy, że zgoda obojga małżonków, o której mowa w poprzedzającym zdaniu musi być aktualna na chwilę orzekania przez sąd o separacji. Cofnięcie takiej zgody w toku postępowania skutkować będzie jego umorzeniem.

Czy separacja faktyczna wyklucza odpowiedzialność solidarną małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny?

Przepis art. 30 § kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi o tym, że za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania potrzeb rodziny małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie – czy powstanie między małżonkami separacji wyłącza odpowiedzialność, o której mowa w tym przepisie? Separacja faktyczna nie wyłącza odpowiedzialności solidarnej małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.

Jakie powody mogą uzasadniać ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej, o której mowa w art. 52 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?

Przepis ten przewiduje możliwość ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Powództwo takie może wytoczyć każdy z małżonków. Wyraźnego zaznaczenia wymaga, że uwzględnienie powództwa w takiej sprawie możliwe jest tylko w razie zaistnienia ważnych powodów, które ustanowienie takiej rozdzielności uzasadniają. W związku z tym pojawia się następujące pytanie – co należy rozumieć pod pojęciem “ważne powody”? Przykładem takich okoliczności może być w szczególności marnotrawienie przez małżonka majątku wspólnego, trwonienie przez niego wynagrodzenia za pracę, alkoholizm, zaprzestanie przyczyniania się przez małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny czy też brak współdziałania małżonka przy wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym (który często wynika z zaistnienia między małżonkami separacji faktycznej).

Co w sytuacji, gdy małżonkowie po ustaniu wspólności majątkowej wspólnie dokonają sprzedaży przedmiotu majątkowego, który był objęty wspólnością ustawową, a za środki uzyskane ze tej sprzedaży zakupią inną rzecz?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonkowie po ustaniu wspólności ustawowej, a przed podziałem majątku wspólnie postanowią zbyć przedmiot majątkowy, który objęty był tą wspólnością, a następnie za środki uzyskane z tej sprzedaży zakupią innym przedmiot majątkowy. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – czy postępowaniem o podział majątku wspólnego objęty będzie przedmiot nabyty za środki pieniężne uzyskane z tej sprzedaży. Tak, przedmiot taki powinien być uwzględniony w sprawie o podział majątku wspólnego.

Czy w sprawie o rozwód orzeczenie sądu o obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny przez czas tego procesu wydane na wniosek jednego z rozwodzących się małżonków może uwzględniać również koszty utrzymania dzieci pełnoletnich?

W wyroku rozwodowym sąd orzeka o alimentach jedynie na rzecz małoletnich dzieci stron. Jednakże, jeżeli w trakcie trwania sprawy o rozwód zostanie zgłoszony wniosek o zasądzenie kwoty pieniężnej tytułem zabezpieczenia potrzeb rodziny to sąd wydając orzeczenie w tym przedmiocie może objąć nim także koszty utrzymania pełnoletnich dzieci stron. Podstawę prawną tego żądania stanowi bowiem przepis art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z którego wynika obowiązek przyczyniania się małżonków do zaspokojenia potrzeb rodziny jako całości, w tym niepełnoletnich dzieci, które nie są jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. W wyroku rozwodowym sąd nie orzeka o alimentach na rzecz dzieci stron, które na dzień orzekania rozwodu uzyskały już pełnoletność. Jednakże mogą one wystąpić z powództwem o alimenty do sądu rejonowego.

Czy wniosek o zezwolenie na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński może złożyć nupturient, z którym na zostać zawarte małżeństwo przez pełnomocnika?

Przepis art. 6 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje możliwość i przesłanki zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – czy z wnioskiem do sądu o zezwolenie, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone przez pełnomocnika może wystąpić osoba, z którą ma zostać zawarte małżeństwo przez pełnomocnika? Otóż nie może, dlatego, że do wystąpienia z takim wnioskiem uprawniony jest wyłącznie ten nupturient, który zamierza udzielić pełnomocnictwa.

Czy podlegają zwrotowi nakłady konieczne poczynione z majątku wspólnego na przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty jednego z małżonków, które przynoszą dochód?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonkowie z majątku wspólnego czynili nakłady na rzecz, która należała do majątku osobistego jednego z nich. Przy czym były to wyłącznie nakłady konieczne, a więc nie zwiększające wartości takiego przedmiotu. Nakłady takie nie będą podlegać zwrotowi, gdyż pozwalają one jedynie na utrzymanie takiej rzeczy w stanie niepogorszonym, nie zwiększając jej wartości na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Czy w sytuacji umieszczenia małoletnich dzieci w rodzinie zastępczej w wyroku rozwodowym alimenty na ich rzecz zasądzane są od obojga rodziców?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w wyroku rozwodowym sąd orzekanie o umieszczeniu małoletnich dzieci stron w rodzinie zastępczej. W związku z tym pojawia się pytanie – czy alimenty na rzecz dzieci stron zasądzane są od obojga rodziców czy też od jednego z nich. W razie, gdy małoletnie dzieci rozwodzących się małżonków zostały umieszczone w rodzinie zastępczej to alimenty na ich rzecz powinny być zasądzone od obojga rodziców.

Czy jednym pozwem można dochodzić alimentów od zobowiązanych w różnej kolejności?

Przepis art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje możliwość oraz wskazuje przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego w dalszej kolejności. W związku z tym przepisem pojawia się następujące pytanie – czy jednym pozwem można dochodzić alimentów od zobowiązanych w różnej kolejności? Tak można jednym pozwem żądać zasądzenie alimentów od zobowiązanego w bliższej kolejności i zobowiązanego w dalszej kolejności, jeżeli już na etapie wnoszenia pozwu jest wiadomo, że od pozwanego w pierwszej kolejności nie będzie można uzyskać alimentów w wysokości pozwalającej na zaspokojenie w całości usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.

Co w sytuacji, gdy po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie o podział majątku wspólnego okaże się, że istnieją jeszcze inne niż objęte orzeczeniem działowym składniki wchodzące w skład tego majątku?

Może okazać się tak, że już po prawomocnym zakończeniu sprawy o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej istnieją jeszcze inne składniki tego majątku, które nie zostały uwzględnione w postanowieniu kończącym postępowanie działowe. Co wówczas w takiej sytuacji? Można wówczas wystąpić do sądu z wnioskiem o wszczęcie uzupełniającego podziału majątku wspólnego stron dotyczącego tych właśnie składników majątkowych.

Co należy rozumieć pod pojęciem “usprawiedliwione potrzeby”, o których mowa w art. 135 § 1 kodeksie rodzinnym i opiekuńczym?

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości osoby, która jest do nich zobowiązana (135 § 1 KRO). W związku z treścią tego przepisu pojawia się pytanie – co należy rozumieć pod pojęciem “usprawiedliwione potrzeby”? Ogólnie mówiąc będą to potrzeby dotyczące zaspokojenia takich potrzeb jak wyżywienie, odzież, koszty związane z utrzymaniem mieszkania, koszty leczenia, ale także wykształcenia. Poza tym pod omawianym pojęciem mieszczą się też koszty związane z wypoczynkiem oraz związane z zaspokajaniem potrzeb kulturalnych. Przy ocenie usprawiedliwionych potrzeb bierze się pod uwagę w szczególności wiek dziecka, stan jego zdrowia oraz taką okoliczność jak stopa życiowa rodziców.

Czy orzeczenie o winie rozkładu pożycia stron w wyroku rozwodowym jest obowiązkowe?

Sąd rozwiązując małżeństwo przez rozwód obligatoryjnie orzeka o tym czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (art. 57 § 1 KRO). Zatem sąd ma obowiązek orzec o winie z urzędu. Jedynie na zgodne żądanie małżonków sąd nie orzeka o winie – co wynika z treści art. 57 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wyraźnego zaznaczenia wymaga, że sąd zaniecha orzekania o winie tylko wówczas, gdy każdy z małżonków o to wniesie i do czasu orzekania zgody na takie orzeczenie nie odwoła.

Czy o rozliczeniu pożytków z rzeczy wspólnej w sprawie o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga z urzędu czy na wniosek stron?

Roszczenie o rozliczenie pożytków, jakie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej przynosi rzecz, która była objęta tą wspólnością podlega rozpoznaniu przez sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego tylko na wniosek zgłoszony przez uczestników. Zatem sąd nie będzie orzekał o tym roszczeniu z urzędu.

Czas trwania obowiązku alimentacyjnego ciążącego na małżonku, który został uznany za winnego rozkładu pożycia.

W sytuacji, gdy sąd w wyroku rozwodowym zasądził alimenty od małżonka uznanego za winnego rozkładu pożycia to jego obowiązek alimentacyjny jest bezterminowy. Nie ma przy tym znaczenia czy uprawnionym do alimentów jest w takim przypadku małżonek niewinny czy też małżonek, który również został uznany za winnego tego rozkładu. Wygaśnięcie tego obowiązku następuje wtedy, gdy małżonek uprawniony do alimentów zawrze nowy związek małżeński. Jednakże do obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami mógłby znaleźć zastosowanie przepis art. 144 ze zn. 1 KRO, zgodnie z którym obowiązany do alimentów może uchylić się od tego obowiązku, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zauważyć należy też, że w przypadku omawianego obowiązku alimentacyjnego zastosowanie może znaleźć art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na podstawie którego w razie zaistnienia okoliczności uzasadniającej obniżenie świadczenia alimentacyjnego małżonek rozwiedziony - który jest zobowiązany do tego świadczenia - będzie mógł na podstawie tego przepisu wytoczyć powództwo o obniżenie alimentów.

Czy separacja faktyczna małżonków wyłącza nabycie przez małżonka uprawnienia przewidzianego art. 939 § 1 kodeks cywilnego?

Przepis art. 939 § 1 kodeksu cywilnego przewiduje roszczenie małżonka spadkodawcy do żądania ponad swój udział spadkowy - oczywiście przy zaistnieniu wymienionych w tym przepisie przesłanek - przedmiotów urządzenia domowego z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – czy uprawnienie to przysługuje małżonkowi spadkodawcy w sytuacji, gdy pozostawał on z nim w separacji faktycznej? Separacja faktyczna wyłącza w tym przypadku nabycie przez małżonka uprawnienia przewidzianego przepisem art. 939 § 1 kodeksu cywilnego, gdyż uprawnienie to nie powstaje, jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy (art. 939 § 2 k.c.).

Kiedy można uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem rodzeństwa?

Od świadczeń alimentacyjnych względem rodzeństwa uchylić można się, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem bądź dla samego zobowiązanego do tych świadczeń bądź jego najbliższej rodziny (art. 134 KRO). Taka sytuacja będzie mieć miejsce, gdy taki obowiązek wiązałby się dla zobowiązanego lub jego najbliższej rodziny z istotną zmianą sytuacji materialnej. Poza tym rodzeństwo może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 144 ze zn. 1 KRO tj. wtedy, gdy zadanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Czy pozbawienie małżonka zarządu majątkiem wspólnym o którym mowa w art. 40 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może dotyczyć tylko niektórych składników majątku wspólnego małżonków?

Jak to wynika z art. 40 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może pozbawić małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Oczywiście może to nastąpić na żądanie drugiego z małżonków i tylko z ważnych powodów. W związku z tym pojawia się pytanie – czy na mocy tego przepisu możliwe jest pozbawienie małżonka zarządu jedynie określonymi składnikami tego majątku. Tak, istnieje możliwość, aby na podstawie tego przepisu pozbawić małżonka zarządu tylko co do niektórych składników wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków.

Kiedy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka?

Przy ocenie czy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka, o czym mowa art. 60 § 3 KRO bierze się pod uwagę zmianę w zakresie jego sytuacji materialnej. Przy czym przy ustalaniu tej zmiany powinno dokonać się porównania sytuacji materialnej małżonka, jaką miałby miejsce w razie należytego wywiązywania się przez współmałżonka z obowiązków ciążących na nim na mocy przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a zwłaszcza art. 27 KRO. Zatem - jeżeli małżonek, który uzyskiwał wysokie zarobki skąpił drugiemu małżonkowi środków utrzymania to przy ustalaniu czy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego sąd powinien porównać sytuację, jaką ten małżonek miałby, gdyby współmałżonek należycie przyczyniał się do utrzymania rodziny z sytuacją, jaka nastąpi na skutek orzeczenia rozwodu.

Co w sytuacji, gdy powstała w czasie wspólności majątkowej wierzytelność podzielna, przysługująca obojgu małżonkom stała się wymagalna po ustaniu tej wspólności?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że przysługująca obojgu małżonkom wierzytelność, która powstała jeszcze w czasie trwania wspólności majątkowej stała się wymagalna już po jej ustaniu, a świadczenie dłużnika jest podzielne. W związku z tym pojawia się pytanie – czy każdy z małżonków może żądać spełnienia przypadającej na niego części świadczenia. Tak, w takiej sytuacji, każdy z małżonków może samodzielnie żądać od dłużnika przypadającej mu części wierzytelności.

Co w razie zbycia przez małżonka - stanowiącej jego majątek osobisty - nieruchomości, na którą w czasie trwania wspólności majątkowej zostały poczynione nakłady z majątku wspólnego?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jeden z małżonków sprzedał nieruchomość stanowiącą jego majątek osobisty, a na którą w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej zostały poczynione nakłady z majątku wspólnego. Pojawia się wówczas pytanie – czy w postępowaniu w sprawie o podział majątku wspólnego żądać rozliczenia takich nakładów? Tak można, bowiem w skład majątku wspólnego stron wchodzi wierzytelność z tytułu nakładów poczynionych w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej z majątku wspólnego stron na majątek osobisty małżonka. Wyraźnego zaznaczenie wymaga, że jest to roszczenie obligacyjne. Zbycie nieruchomości, na którą zostały poczynione takie nakłady nie powoduje przejścia tego zobowiązania na nabywcę tej nieruchomości.

Co oznacza pojęcie “możliwości zarobkowe”, o którym mowa w art. 135 § 1 KRO?

Jak to wynika z przepisu art. 135 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych bierze się pod uwagę usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. W związku z tym pojawia się pytanie – co oznacza pojęcie “zarobkowe możliwości”. Po pierwsze oznacza to obiektywne możliwości zarobkowe, a nie rzeczywiście osiągane przez zobowiązanego zarobki. Może bowiem być tak, że zobowiązany do alimentów nie podejmuje zatrudniania pozwalającego mu osiągnąć wysokie zarobki, pomimo, że posiada ku temu odpowiednie wykształcenie lub kwalifikacji czy też doświadczenia zawodowe. Wówczas jego możliwości zarobkowe ocenia się biorąc pod uwagę zarobki jakie uzyskałby, gdyby podjął zatrudnienie na jakie pozwalają mu właśnie posiadane kwalifikacje, wykształcenie czy doświadczenie zawodowe. Dodać przy tym należy, że przy ocenie możliwości zarobkowych obowiązanego do alimentów bierze się pod uwagę między innymi jego wiek, kwalifikacje, wyksztalcenie, doświadczenie zawodowe, stan zdrowia.

Czy przedmioty majątkowe służące małżonkowi do wykonywania zawodu nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków?

Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu, które zostały nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej ze środków z majatku wspólnego małżonek ten zarządza samodzielnie (art. 36 § 3 KRO). Jednakże przepis ten dotyczy tylko samodzielnego zarządu tymi przedmiotami i nie zmienia to faktu, że jeżeli przedmioty takie zostały nabyte przez małżonka w czasie trwania wspólności majątkowej ze środków pochodzących z majątku wspólnego to wchodzą one w skład majątku wspólnego małżonków.

Czy w postępowaniu nieprocesowym w sprawie o separację na zgodne żądanie stron sąd ustala, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia?

Jak to wynika z przepisu art. 61 ze zn. 3 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Sąd orzekając separację na podstawie zgodnego żądania stron w trybie nieprocesowym nie ustala, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. W takim przypadku zbędny jest wniosek stron o to, aby sąd nie orzekał o winie. Wystarczy bowiem, że małżonkowie zgodnie wniosą o orzeczenie separacji. Natomiast w przypadku separacji w postępowaniu procesowym sąd z urzędu ustala winę za rozkład pożycia, chyba, że małżonkowie zgodnie wniosą o zaniechanie orzekania o winie (art. 61 ze zn. 3 § 1 KRO).

Kiedy w sprawie o podział majątku wspólnego nie będzie możliwe rozliczenie kwot pieniężnych pobranych przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej bez zgody współmałżonka?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jeden z małżonków, bez zgody drugiego z nich w czasie trwania wspólności ustawowej pobrał z rachunku bankowego wchodzące w skład majątku wspólnego środki pieniężne. Pojawia się wówczas pytanie – czy pobrane przez niego kwoty pieniężne będą podlegać rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego? Środki te nie będą podlegać rozliczeniu tylko wtedy, gdy małżonek, który je pobrał udowodni, że zostały one przeznaczone albo na zaspokojenie bieżących kosztów utrzymania rodziny albo na jego usprawiedliwione potrzeby. Zatem, jeżeli małżonek pobrane środki przeznaczył na inne niż wymienione powyżej cele to będą one mogły być rozliczane w toku sprawy o podział majątku wspólnego.

Czy osobista praca małżonka stanowi nakład, o którym mowa w art. 45 KRO?

Osobista praca małżonka nie stanowi nakładu, o którym mowa w art. 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jak bowiem wynika z tego przepisu chodzi tutaj o zwrot nakładów i wydatków. Pod pojęciem nakładów mieszczą się koszty ponoszone na daną rzecz, natomiast wydatki będą to koszty ponoszone na jej zakup.

Czy przedmioty nabyte za zarobek uzyskany przez małoletnie dziecko objęte są zarządem sprawowanym przez rodziców?

Przepis art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wymienia czego nie obejmuje zarząd sprawowany przez rodziców. Jest to zarobek dziecka oraz przedmioty oddane mu do swobodnego użytku. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – czy w sytuacji, gdy dziecko za należący do niego zarobek zakupi jakiś przedmiot to czy nadal może nim samodzielnie zarządzać? Uzasadnionym wydaje się, że również i ten przedmiot nie powinien być objęty zarządem sprawowanym przez rodziców.

Czy niewłaściwe zachowanie się jednego z małżonków względem drugiego, które zostało mu wybaczone może stanowić przyczynę rozkładu pożycia stron?

Małżonek dla ratowania małżeństwa może przebaczyć drugiemu niewłaściwe zachowanie. Mimo tego może zdarzyć się tak, że przebaczone przewinienie doprowadzi jednak do rozkładu pożycia małżonków. Jeżeli jednak zawinione przewinienie zostało przebaczone i małżonkowie podjęli wspólne pożycie, a następnie, ale z innej już przyczyny nastąpił rozkład pożycia to przedmiotowe przewinienie nie może zostać uznane za przyczynę tego rozkładu.

Do jakiego majątku (wspólnego czy osobistego) należą nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego rzeczy majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonek nabędzie w czasie trwania wspólności majątkowej ze środków z majątku wspólnego przedmiot, który będzie służyć wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb tego właśnie małżonka. W związku z tym zagadnieniem pojawia się następujące pytanie – do jakiego majątku (osobistego tego małżonka czy wspólnego) wejdzie nabyta rzecz majątkowa? Przepis art. 33 KRO wymienia składniki majątku osobistego – jest to katalog zamknięty. Jak to wynika z jego punktu 4 do takich składników należą przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków. W sytuacji, gdy małżonek nabędzie ze środków pochodzących z majątku wspólnego taką rzecz, która służy zaspokajaniu tylko jego potrzeb osobistych to zgodnie z art. 33 pkt 4 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przedmiot ten należeć będzie do majątku osobistego tego małżonka. W sprawie o podział majątku wspólnego niedopuszczalne jest też rozliczanie wydatków poczynionych z majątku wspólnego na nabycie takiej rzeczy. Jedynie na marginesie wspomnę, że w sytuacji, gdy dana rzecz wprawdzie służy zaspokajaniu osobistych potrzeb małżonka, ale również służy zaspokajaniu potrzeb drugiego z małżonków lub rodziny to taka rzecz wchodzi już w skład majątku wspólnego.

Czy w sprawie o podział majątku wspólnego sąd jest związany wnioskami małżonków co do składu ich majątku wspólnego?

Co w sytuacji, gdy w toku postępowania dowodowego w sprawie o podział majątku wspólnego okaże się, że w skład tego majątku wchodzą jeszcze inne niż wskazane przez strony składniki majątkowe. W postępowaniu w sprawie o podział majątku wspólnego stron sąd nie jest związany wnioskami małżonków co do składników stanowiących ich majątek wspólny. Oznacza to, że jeżeli w toku takiego postępowania sąd ustali, że istnieje jeszcze inny majątek zgromadzony przez strony w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej to wówczas uwzględni go w sprawie o podział majątku wspólnego.

Co może uzasadniać uchylenie nakazu wydanego przez sąd na podstawie art. 28 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?

Jeden z małżonków w razie zaistnienia przesłanek wskazanych w art. 28 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może wystąpić do sądu o nakazanie, aby wynagrodzenie współmałżonka było wypłacane w całości lub części do jego rąk. Nakaz taki może być zmieniony lub uchylony. Pojawia się w związku z tym pytanie, kiedy taki nakaz może zostać uchylony? Biorąc pod uwagę, że przesłanką jego ustanowienia jest nieprzyczynianie się przez małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny to okolicznością uzasadniającą jego uchylenie z pewnością będzie taka sytuacja, gdy małżonek, do rąk którego sąd nakazał wypłacanie wynagrodzenia, nie przeznacza go na zaspokojenie potrzeb rodziny.

Jakie zdarzenia nie wpływają zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego?

Przykładem okoliczności, która nie powinny mieć wpływu na obniżenie alimentów jest pobieranie stypendium przez uprawnionego do alimentów. Nieuzasadniona zmiana zatrudnienia na mniej zyskowne przez obowiązanego do alimentów nie jest zdarzeniem uzasadniającym obniżenie świadczenia alimentacyjnego. Zauważyć należy, że na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływa fakt pobierania świadczenia wychowawczego (500 plus) ani pobieranie świadczenia rodzinnego (art. 135 § 3 KRO).

Czy w postępowaniu w sprawie o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega zobowiązanie zaciągnięte tylko przez jednego z małżonków w czasie, gdy małżonków łączyła wspólność majątkowa małżeńska...

...jeżeli korzyść majątkowa uzyskana tytułem tego zobowiązania została przeznaczona na majątek wspólny stron?

 

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jeden tylko z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej zaciągnął kredyt z przeznaczeniem go na budowę domu na działce stanowiącej majątek wspólny małżonków. Jeżeli korzyść majątkowa uzyskana tytułem tego zobowiązania zaciągniętego tylko przez jednego z małżonka została następnie przeznaczona na majątek wspólny stron to zobowiązanie takie może być rozliczane w toku sprawy o podział majątku wspólnego jako nakład z majątku osobistego małżonka, który zaciągnął takie zobowiązanie na majątek wspólny stron.

Środki ochrony przysługujące w przypadku naruszenia dóbr osobistych.

Środki ochrony, jakie przysługują osobie, której dobra osobiste zostały zagrożone lub naruszone przewiduje art. 24 kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności poszkodowany naruszeniem dóbr osobistych może żądać zaniechania dalszych naruszeń. Należy przy tym pamiętać o konkretnym i dokładnym określeniu działań, które mają być zaniechane. Po drugie osoba, której dobro osobiste zostało naruszone może żądać dopełnienia przez osobę - która dopuściła się tego naruszenia - czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. W szczególności chodzi tutaj o złożenie oświadczenia, którym z reguły są przeprosiny. Treść takiego oświadczenia powinna być konkretnie określona. Zaznaczyć wyraźnie trzeba, że sąd nie jest związany treścią takiego oświadczenia i może ją modyfikować. Poszkodowany ma również możliwość żądania zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny. Ponadto istnieje możliwość dochodzenia naprawienie szkody majątkowej przez osobę, której dobra osobiste zostały naruszone i na skutek tego została wyrządzona jej taka szkoda.

Czy były mąż nie może domagać się odebrania byłej żonie prawa do nazwiska, jakie nabyła wskutek zawarcia związku małżeńskiego?

Były współmałżonek nie może domagać się odebrania byłej małżonce nazwiska, jakie nabyła ona przez zawarcie małżeństwa. Z uprawnienia przewidzianego w przepisie art. 59 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego może skorzystać tylko ten z małżonków, który na skutek zawarcia związku małżeńskiego zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, a skorzystanie z niego zależne jest wyłącznie od woli tego małżonka. Należy pamiętać, że w sytuacji, gdy osoba uprawniona zdecyduje się na złożenie takiego oświadczenia to musi je złożyć osobiście.

Czy “nadmierny uszczerbek”, o którym mowa w art. 134 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oznacza niedostatek?

Z związku z analizą treści przepisu art. 134 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczącego obowiązku alimentacyjnego względem rodzeństwa pojawia się następujące pytanie – czy wskazany w omawianym artykule “nadmierny uszczerbek” oznacza niedostatek? Otóż nie, bowiem przy wykazywaniu czy świadczenie alimentacyjne względem rodzeństwa wiązałoby się dla zobowiązanego z nadmiernym uszczerbkiem, o którym art. 134 KRO nie ma konieczności wykazywania, że prowadziłoby ono do niedostatku samego zobowiązanego lub jego najbliższej rodziny.

Czy zaliczeniu na poczet schedy spadkowej podlega całość kosztów wychowania oraz wykształcenie ogólnego i zawodowego, o których mowa w art. 1043 kodeksu cywilnego?

Artykuł 1043 kodeksu cywilnego określa, kiedy zaliczeniu na poczet schedy spadkowej podlegają kosztów wychowania oraz wykształcenie ogólnego i zawodowego. Jak wynika z brzmienia tego przepisu, koszty te będą podlegać takiemu zaliczeniu, jeżeli przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. W związku z tą kwestią pojawia się pytanie – czy podlegać zaliczeniu na poczet schedy spadkowej będzie całość takich kosztów czy też ich część, która przekracza przeciętną miarę? Zasadnym w świetle niniejszego przepisu byłoby uznanie, że do zaliczenia na schedę spadkową powinna być brana pod uwagę jedynie nadwyżka tych kosztów przekraczająca przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Do jakiego majątku (osobistego czy wspólnego) wejdą pobrane korzyści majątkowe z praw autorskich?

Jak to wynika z art. 33 pkt 9 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego prawa autorskie należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W związku z tą kwestią pojawia się pytanie – do którego majątku (osobistego czy wspólnego) wejdą korzyści majątkowe pobrane z tych praw? Pobrane korzyści majątkowe z praw autorskich wchodzą w skład majątku wspólnego stron, gdyż należy je traktować jako dochody z majątku osobistego, które zgodnie z art. 31 § 2 pkt 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należą do majątku wspólnego małżonków.

Czy w wyroku rozwodowym sąd może orzec o nierównych udziałach małżonków w majątku wspólnym?

W wyroku rozwodowym sąd może - w razie zaistnienia przesłanek, o których mowa w przepisie art. 58 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dokonać podziału majątku wspólnego. Zatem w razie wniosku jednego z małżonków o ustalenie nierównych udziałów oraz w sytuacji, gdy rozpoznanie takiego żądania nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu możliwe będzie w wyroku rozwodowym orzeczenie o nierównych udziałach w majątku wspólnym.

Co w sytuacji, gdy rodzice zamierzają dokonać czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka, w sytuacji, gdy żadne z nich nie może reprezentować dziecka w świetle art. 98 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?

W takiej sytuacji rodzice powinni wystąpić do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu oraz ustanowienie kuratora, który będzie reprezentował dziecko podczas dokonywania takiej czynności (art. 98 § 2 KRO w zw. z art. 99 KRO w zw. z art. 101 § 3 KRO).

Jakie okoliczności mogą wskazywać na to, że orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego?

Rozwód nie będzie dopuszczalny nawet mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, jeżeli orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 56 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W związku z brzmieniem tego przepisu pojawia się następujące pytanie – kiedy taka sytuacja może mieć miejsce? Przykładem okoliczności, która mogłaby uzasadniać oddalenie powództwa o rozwód z tego powodu, że jego orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z pewnością jest ciężka lub nieuleczalna choroba małżonka, niezdolność do pracy czy też kalectwo małżonka, wymagające pomocy ze strony małżonka żądającego rozwodu.

Przykłady okoliczności, które wyłączają bezprawność naruszenia dobra osobistego.

Jak to wynika z przepisu art. 24 kodeksu cywilnego w sprawie o ochronę dóbr osobistych powód nie musi udowadniać bezprawności naruszenia dobra osobistego, bowiem to na pozwanym spoczywa obowiązek wykazania, że naruszenie danego dobra osobistego nie było bezprawne. W związku z tym pojawia się pytanie – jakie okoliczności wyłączają bezprawność naruszenia dobra prawnego? Okolicznością taką jest zgoda osoby, której dane dobro osobiste dotyczy. Zgoda ta musi odnosić się do konkretnego dobra. Istnieją oczywiście dobra osobiste co do których taka zgoda będzie wyłączona. Ponadto nie będzie bezprawnym takie naruszenie dóbr osobistych, które następuje bądź na podstawie przepisu prawa bądź też jest działaniem w granicach prawem dozwolonych. Okolicznością wyłączającą bezprawność jest także działanie w ochronie uzasadnionego interesu społecznego.

Ustanowienie umownej rozdzielności majątkowej przez małżonków, a ich prawa i obowiązki wynikające z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Z przepisu art. 23 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynikają obowiązki małżonków względem siebie jak i rodziny, którą przez swój związek założyli. Jak wiadomo małżonkowie mogą zawrzeć w formie aktu notarialnego umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie - czy ustanowienie przez nich umownej rozdzielności majątkowej ma wpływ na istnienie lub zakres tych obowiązków? Zawarcie przez małżonków umowy ustanawiającej między nimi rozdzielność majątkową nie ma wpływu na ich prawa i obowiązki wynikające z przepisu art. 23 KRO. Na małżonkach nadal ciążą obowiązki wynikające z tego przepisu, jak chociażby obowiązek wzajemnej pomocy i współdziałania dla dobra rodziny.

Przykłady niedopełniania obowiązków rodzinnych stanowiących przyczynę wydziedziczenia.

Przepis art. 1008 kodeksu cywilnego wymienia trzy przyczyny wydziedziczenia, a wyliczenie to stanowi katalog zamknięty. Jedną z przyczyn wskazanych w tym przepisie jest uporczywe niedopełnianie przez uprawnionego do zachowku względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Przykładem takiego niedopełniania obowiązków rodzinnych może być w szczególności brak zainteresowania spadkodawcą, brak udzielenia mu potrzebnego wsparcia, nieutrzymywanie z nim kontaktu jak również uchylanie się względem spadkodawcy od opieki lub od udzielenia mu pomocy. Zachowania te muszą cechować się uporczywością oraz być zawinione. Dodać przy tym należy, że przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z testamentu.

Czy w razie oddalenia w wyroku rozwodowym żądania zasądzenia alimentów na rzecz małżonka uiszczone świadczenia przez drugiego małżonka na podstawie postanowienia zobowiązującego go do płacenia określonej kwoty tytułem zabezpieczenia potrzeb rodziny podleg

Może mieć miejsce taka sytuacja, że jeden z małżonków w toku postępowania rozwodowego o wniósł o zasądzenie od drugiego z małżonków alimentów na swoją rzecz oraz o zobowiązanie go do płacenia określonej kwoty tytułem zabezpieczenia potrzeb rodziny przez czas trwania procesu rozwodowego. Co w sytuacji, gdy sąd w sprawie o rozwód wydał postanowienie zobowiązujące jednego z małżonków do płacenia określonej kwoty tytułem zabezpieczenia potrzeb rodziny na czas procesu rozwodowego, ale oddalił w wyroku rozwodowym żądanie zasądzenia alimentów na rzecz współmałżonka? Czy uiszczone już świadczenia podlegają zwrotowi? W takim przypadku uiszczone tytułem zabezpieczenia potrzeb rodziny świadczenia nie podlegają zwrotowi.

Jaka jest podstawa prawna rozliczenia pożytków rzeczy, która objęta była wspólnością ustawową po ustaniu tej wspólności?

W sytuacji, gdy rzecz, która była objęta małżeńską wspólnością majątkową przynosi pożytki to po ustaniu tej wspólności do rozliczenia tych pożytków zastosowanie będzie miał przepis art. 207 kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią tego przepisu pożytki z rzeczy wspólnej przypadać będą współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów.

Czy do zbycia udziału spadkowego przez spadkobiercę, który spadek przyjął potrzebna jest zgoda pozostałych spadkobierców?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że spadkobierca chciałby sprzedać swój udział spadkowy. Czy w takiej sytuacji do dokonania takiej czynności prawnej potrzebuje on zgody pozostałych spadkobierców? Do zbycia udziału spadkowego przez spadkobiercę, który spadek przyjął nie jest potrzebna zgoda pozostałych spadkobierców. Inaczej natomiast przedstawia się sytuacja rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W takim przypadku do rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku wymagana jest zgoda pozostałych spadkobierców.

Jakie przykładowe okoliczności mogą uzasadniać pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim z powodu rażącego zaniedbywania obowiązków względem dziecka?

Jedną ze wskazanych w art. 111 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przesłanek pozbawienia władzy rodzicielskiej jest rażące zaniedbywanie obowiązków wobec dziecka. Pojawia się zatem pytanie - co należy rozumieć pod tym pojęciem? Przykładem rażącego zaniedbywania obowiązków względem dziecka jest z pewnością uchylanie się od zaspokajania bieżących potrzeb dziecka czy też uchylanie się od płacenia na jego rzecz alimentów. Okolicznością taką może być też trwały brak zainteresowania się dzieckiem, brak troski o edukację dziecka oraz o jego zdrowie.

Czy uchylanie się przez małżonka od podjęcia pracy może stanowić zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżonków?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w czasie małżeństwa jeden z małżonków nie pracuje – co w rezultacie skutkuje przerzuceniem na drugiego małżonka całości obowiązku utrzymania rodziny. Jeżeli małżonkowie uzgodnili między sobą taki podział obowiązków, że jedno z nich będzie pracować zarobkowo, a drugie będzie zajmować się dziećmi i domem to nie podejmowanie pracy przez małżonka, który zobowiązał się do osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i pracy we wspólnym gospodarstwie domowym nie powinno być traktowane jako zawiniona przyczyna rozkładu pożycia. W przypadku, gdy takich uzgodnień między małżonkami nie było to niepodejmowanie zatrudnienia przez małżonka może stanowić zawinioną przyczynę rozkładu pożycia wtedy, kiedy taki małżonek nie czyni tego, pomimo, że taką rzeczywiście możliwość faktycznie posiada. Natomiast pozostawanie przez małżonka bez zatrudnienia w sytuacji, gdy do tego doszło bez jego winy nie powinno być uznane za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżonków.

Czy osoba zobowiązana względem mieszkańca DPS do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej może uchylić się od tego obowiązku, jeżeli jest on sprzeczny z zasadami współżycia społecznego?

Osoba zobowiązana względem mieszkańca Domu Pomocy Społecznej (DPS) do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej nie może uchylić się od tego obowiązku, jeżeli jest on sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdyż nie jest on obowiązkiem alimentacyjnym, a publicznoprawnym.

Czy wzajemna reprezentacja małżonków, o której mowa w art. 29 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest wykluczona w razie istnienia między nimi faktycznej separacji?

Artykuł 29 KRO przewiduje możliwość wzajemnej reprezentacji małżonków oraz określna jej przesłanki. Z przepisu tego wynika, że małżonek może działać za drugiego w sprawach zwykłego zarządu w razie przemijającej przeszkody dotyczącej małżonka reprezentowanego pod warunkiem, że on się temu nie sprzeciwia oraz małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu. W związku z tą kwestia pojawia się pytanie – czy faktyczna separacja małżonków będzie przeszkodą do takiej reprezentacji? Faktyczna separacja wyklucza możliwość wzajemnej reprezentacji małżonków, gdyż jedną z jej przesłanek jest pozostawanie przez nich we wspólnym pożyciu (art. 29 KRO).

Czy sprzęty domowe nabyte przez jednego z małżonków w drodze darowizny stanowią jego majątek osobisty czy też wchodzą w skład majątku wspólnego?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jednemu z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej zostanie darowany sprzęt RTV. Pojawia się wówczas pytanie - czy wchodzi on wówczas w skład majątku osobistego tego małżonka czy też w skład majątku wspólnego małżonków. Sprzęty domowe takie jak np. radio, telewizor nabyte przez jednego z małżonków w drodze darowizny wchodzą w skład majątku wspólnego stron pod warunkiem, że zostały nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, służą do użytku obojga małżonków oraz, że darczyńca nie postanowił inaczej. Wynika to z treści art. 34 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jak już kiedyś wspominałam, jeżeli takie przedmioty zastały nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej to nie wchodzą w skład majątku wspólnego stron nawet, jeżeli służą do użytku obojga małżonków.

Czy współwłaściciel, który został pozbawiony współposiadania rzeczy lub korzystania z niej przez innego współwłaściciela może dochodzić od niego wynagrodzenia za bezprawne korzystanie rzeczy?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jeden ze współwłaścicieli pozbawi innego współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej. Pojawia się wówczas pytanie czy współwłaściciel, który został pozbawiony współposiadania takiej rzeczy i korzystania z niej przez innego współwłaściciela może dochodzić od niego wynagrodzenia za bezprawne korzystanie z rzeczy? Tak, przysługuje mu takie roszczenie. Roszczenie takie może obejmować koszty, jakie musiał ponieść w związku z koniecznością korzystania z cudzej rzeczy lub utracone korzyści, które uzyskałby, gdyby daną rzecz wynajął. Może też żądać wydania mu korzyści uzyskanych przez współwłaściciela w wyniku bezprawnego korzystania z rzeczy wspólnej.

Czy orzeczenie rozwodu z winy jednego z małżonków może mieć znaczenie przy ustalaniu nierównych udziałów w majątku wspólnym?

Jak to wynika z przepisu art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków może żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Z reguły z takim roszczeniem występuje się w sprawie o podział majątku wspólnego. Koniecznymi przesłankami do takiego ustalenia jest różny stopień przyczynienia się do powstania tego majątku oraz przemawiające za tym ważne powody. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie - czy orzeczenie rozwodu z winy jednego z małżonków może mieć znaczenie przy ustalaniu nierównych udziałów w majątku wspólnym? Jeżeli żądanie ustalenia nierównych udziałów skierowane zostało przeciwko temu małżonkowi, co do którego sprawie o rozwód sąd ustalił, że ponosi wyłączną winą za rozkład pożycia polegającą na uchylaniu się przez tego małżonka od zaspokajania potrzeb rodziny, uchylaniu się od pracy zarobkowej, marnotrawieniu majątku wspólnego czy też zaciąganiu zadłużeń, a nadto małżonek ten przyczynił się w mniejszym stopniu do powstania majątku wspólnego to orzeczenie rozwodu z jego winy może mieć znaczenie przy ustalaniu zasadności żądania ustalenia nierównych udziałów. Jeżeli natomiast małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, przeciwko któremu skierowanie jest żądanie ustalenia nierównych udziałów przyczynił się w równym lub większym stopniu do powstania majątku wspólnego to orzeczenie jego wyłącznej winy w wyroku rozwodowym nie będzie miało żadnego znaczenia dla ustalenia nierównych udziałów. Jeżeli bowiem małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia nie przyczynił się w mniejszym stopniu do powstania majątku wspólnego to brak jest najważniejszej z koniecznych przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów.

Jakie są granice dozwolonej reakcji małżonka na niezgodne z obowiązkami małżeńskimi zachowanie się drugiego małżonka?

Małżonkowi wprawdzie przysługuje prawo do dozwolonej reakcji na doznaną krzywdę ze strony drugiego małżonka, jednakże należy wyraźnie zaznaczyć, że reakcja ta powinna być odpowiednia i nie może pogłębiać rozkładu pożycia. Należy zauważyć, że nawet poważne naruszenie przez małżonka obowiązków małżeńskich nie będzie usprawiedliwiać niewłaściwej reakcji współmałżonka. W związku z poruszanym zagadnieniem pojawia się pytanie - jakie są zatem granice takiej reakcji? Reakcja właściwa to taka, która nastąpiła bezpośrednio po wyrządzeniu krzywdy, jest odpowiednia i usprawiedliwiona biorąc pod uwagę okoliczności danej sprawy. Niewłaściwa reakcja małżonka skrzywdzonego na przewinienie współmałżonka może zostać uznana za zawinioną współprzyczynę rozkładu pożycia.

Czy w postępowaniu w sprawie o podział majątku wspólnego może zostać wydane postanowienie częściowe obejmujące tylko niektóre ze składników majątku wspólnego stron?

W sprawie o podział majątku wspólnego może zostać wydane postanowienie częściowe obejmujące tylko niektóre składniki majątku wspólnego stron, z tym, że orzeczenie to powinno obejmować nie tylko rozstrzygnięcie o przyznaniu danego składnika jednemu z uczestników, ale również rozliczenia z tego tytułu. Zatem sąd przyznając uczestnikowi w postanowieniu częściowym dany składnik majątkowy powinien orzec o dopłacie (spłacie), a nie poprzestać jedynie na orzeczeniu, że rozliczenie z tego tytułu nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie o podział majątku wspólnego. Poza tym należy pamiętać też o tym, że nie można dokonać w orzeczeniu rozstrzygającym o podziale majątku wspólnego waloryzacji dopłaty (spłaty) zasądzonej w postanowieniu częściowym. Natomiast, jeżeli chodzi o postanowienie wstępne to w sprawie o podział majątku wspólnego dotyczyć ono może jedynie ustalenia czy dany składnik wchodzi czy też nie w skład tego majątku oraz rozstrzygnięcia sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 567 § 1 i 2 KPC).

Czy nagroda jubileuszowa wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków czy też osobistego małżonka, który ją otrzymał?

Czy nagrodę jubileuszową można zaliczyć do wchodzących w skład majątku osobistego przedmiotów majątkowych uzyskanych z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia małżonka? Nagroda jubileuszowa uzyskana przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej nie stanowi przedmiotu, o którym mowa w art. 33 pkt 8 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i wchodzi ona w skład majątku wspólnego małżonków.

Co można rozumieć pod pojęciem ważnych powodów, o których mowa w art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?

Jak to wynika z przepisu art. 43 § 2 KRO jedną z koniecznych przesłanek ustalenia nierównych udziałów stanowią ważne powody za tym przemawiające. W związku z tą kwestią pojawia się pytanie – co pod tym pojęciem można rozumieć? Z pewnością będzie to takie zachowanie małżonka - oczywiście tego, który w mniejszym stopniu przyczynił się do powstania majątku wspólnego - jakie w świetle zasad współżycia społecznego uzasadniać będzie zasadność skierowanego przeciwko niemu żądania ustalenia nierównych udziałów. Zatem pod pojęciem ważnych powodów, o których mowa art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mieścić może się w szczególności uchylanie się od przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, uchylanie się od zatrudnienia, zaciąganie zobowiązań, trwonienie majątku wspólnego czy też dopuszczanie się niegospodarności w zarządzie majątkiem wspólnym. Nie będzie mieścić pod omawianym pojęciem nieprzyczynianie się do powstania majątku wspólnego, które jest wynikiem przyczyn od małżonka niezależnych lub przez niego niezawinionych.

Czy już sam spadek dochodów uzyskiwanych z tytułu działalności gospodarczej przez obowiązanego do alimentów może być przesłanką do żądania przez niego obniżenia świadczenia alimentacyjnego?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że dochody przedsiębiorstwa osoby zobowiązanej do świadczenia alimentacyjnego ulegną zmniejszeniu. Pojawia się w związku z zaistnieniem takiej sytuacji - pytanie czy jest to okolicznością przemawiającą za zmniejszeniem ciążących na niej alimentów. Samo zmniejszenie dochodów uzyskiwanych z tytułu prowadzonej przez obowiązanego do alimentów działalności gospodarczej nie jest samoistną przesłanką do ich obniżenia. Może bowiem być tak, że pomimo tego, że jego dochody są mniejsze to jednak nadal są na tyle wysokie, że pozostają w jego możliwościach majątkowych. Dopiero taki spadek dochodów stanowiłby okoliczność uzasadniającą zmniejszenie świadczenia alimentacyjnego, który uzasadniałby przyjęcie, że płacenie przez niego dotychczasowych alimentów rzeczywiście wykracza poza jego możliwości finansowe.

Czy odrzucenie w imieniu małoletniego dziecka przypadającemu mu spadku wymaga uprzedniego zezwolenia sądu opiekuńczego?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że dziecko nabędzie spadek w skład, którego wchodzą długi. Czy rodzice dziecka chcąc odrzucić w jego imieniu taki spadek muszą mieć na to zezwolenie sądu? Tak, bowiem odrzucenie w imieniu małoletniego dziecka przypadającemu mu spadku, jako, że jest to czynność, o której mowa w art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wymaga uprzedniego zezwolenia sądu opiekuńczego.

Czy wzajemność naruszeń dóbr osobistych wyklucza możliwość skorzystania z ochrony przewidzianej art. 24 kodeksu cywilnego?

Co w sytuacji, gdy między dwiema osobami doszło do wzajemnego naruszenia dóbr osobistych? Czy wykluczona jest w takim przypadku ochrona przewidziana w art. 24 kodeksu cywilnego? Ani wzajemność naruszeń dóbr osobistych ani niewłaściwe zachowanie się osoby pokrzywdzonej naruszeniem dóbr osobistych takiej ochrony nie wyłączają.

Czy pozostawanie przez rozwiedzionego małżonka w konkubinacie ma wpływ na ocenę jego potrzeb w świetle przepisu art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego?

Sąd w wyroku rozwodowym może orzec na podstawie art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego alimenty od jednego małżonka na rzecz drugiego po spełnieniu przesłanek, o których mowa w tym przepisie. Pojawia się w związku tą kwestią pytanie – czy pozostawanie po rozwodzie w konkubinacie z inną osobą przez małżonka uprawnionego do świadczenia alimentacyjnego ma wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego małżonka obowiązanego do alimentów? Tak, bowiem pozostawanie przez rozwiedzionego małżonka w konkubinacie ma wpływu na ocenę jego potrzeb w świetle przepisu art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - co oznacza, że przy ustalaniu jego usprawiedliwionych potrzeb sąd powinien wziąć pod uwagę również możliwości zarobkowe i majątkowe osoby pozostającej z nią z faktycznym związku.

Czy w toku postępowania w sprawie o rozwód istnieje możliwość udzielenia zabezpieczenia sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w czasie procesu rozwodowego jeden z małżonków pozbawi drugiego małżonka korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania. Pojawia się wówczas pytanie czy w toku sprawy o rozwód istnieje możliwość udzielenia zabezpieczenia sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania? W toku postępowania rozwodowego nie ma możliwości udzielenia zabezpieczenia w tym przedmiocie. Natomiast małżonek, którego uprawnienie do korzystania z mieszkania współmałżonka zostało przez niego naruszone może zainicjować przed sądem rejonowym postępowanie w oparciu o przepis art. 28 ze zn. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdyż przysługuje mu w oparciu o ten przepis roszczenie o dopuszczenie do korzystania z tego mieszkania.

Czy rozdzielność majątkowa ustanowiona umową może mieć skutek wsteczny?

Jak to wynika z art. 48 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mogą w formie aktu notarialnego ustanowić rozdzielność majątkową. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie - czy taka umowa może mieć skutek wsteczny? Ustanowienie rozdzielności majątkowej umową notarialną, jak również jej rozwiązanie taką umową nie może nastąpić z mocą wsteczną.

Testament negatywny a zachowek.

Może zdarzyć się taka sytuacja, że spadkodawca sporządzi testament, którym wyłączy od dziedziczenia po nim spadkobiercę ustawowego uprawnionego do zachowku, ale nie dokona wskazania w tym testamencie ustawowej przyczyny wydziedziczenia. Pojawia się wówczas pytanie - czy wyłączenie od dziedziczenia testamentem negatywnym pozbawi takiego spadkobiercę prawa do zachowku? Otóż nie zostanie on pozbawiony tego prawa, gdyż do wydziedziczenia uprawnionego do zachowku konieczne jest wskazanie w testamencie jednej z przyczyn określonych art. 1008 kodeksu cywilnego. W sytuacji powołania się na przyczynę określoną w punkcie 3 tego przepisu konieczne będzie również wskazanie na czym konkretnie polegało uporczywe niedopełnianie przez spadkobiercę obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy. Testament negatywny wyłącza spadkobiercę ustawowego od dziedziczenia, ale nie pozbawia go prawa do zachowku

Jak rozkłada się ciężar dowodu w sprawie o ochronę dóbr osobistych?

O tym jak rozkłada się ciężar dowodu w sprawach o ochronę dóbr osobistych stanowi art. 24 kodeksu cywilnego. W sprawie roszczeń o ochronę dóbr osobistych na powodzie spoczywa ciężar wykazania istnienia określonego (konkretnego) dobra osobistego oraz faktu naruszenia przez pozwanego tego dobra. Powód natomiast nie musi wykazywać bezprawności naruszenia jego dobra osobistego, gdyż to na pozwanym spoczywać będzie obowiązek udowodnienia, że jego działanie naruszające dobra osobiste powoda nie było bezprawne. W przypadku dochodzenia w sprawie o ochronę dóbr osobistych zadośćuczynienia powód musi wykazać, że naruszenie dóbr osobistych było zawinione. Naprawienia szkody majątkowej powód może żądać na zasadach ogólnych.

Czy w razie zawarcia przez rozwodzących się małżonków porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem...

...oraz o sposobie utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie sąd nadal musi orzekać w tym zakresie w wyroku rozwodowym?

Rozwodzący się małżonkowie mogą (ale nie muszą) zawrzeć porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad ich małoletnim dzieckiem i o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Pojawia się w związku z tym zagadnieniem następujące pytanie - czy w razie zawarcia przez nich takiego porozumienia sąd orzekający w sprawie rozwodowej nadal musi w wyroku orzekać o tych kwestiach? Zawarcie przez rozwodzących się małżonków porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej nad ich dzieckiem oraz o sposobie utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie nie skutkuje tym, że sąd nie musi orzekać o tym w wyroku rozwodowym. Sąd jedynie nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem na zgodny wniosek stron. Zatem sąd obligatoryjnie musi orzec w wyroku rozwodowym o władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem stron, a kontaktach z dzieckiem nie musi orzekać, gdy obie strony o to zgodnie wnoszą.

Czy możliwe jest odwołanie tylko przez jednego z małżonków darowizny dokonanej przez obojga małżonków z majątku wspólnego w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że darczyńca, który dokonał darowizny wraz ze swoim współmałżonkiem z ich majątku wspólnego zechce odwołać ją z powodu rażącej niewdzięczności osoby obdarowanej. Pojawia się wówczas pytanie - czy istnieje taka możliwość? Tak, jest to możliwe i to zarówno wtedy, kiedy nadal między małżonkami istnieje wspólność ustawowa jak i po jej ustaniu. Nawet jeżeli darowizna przedmiotu objętego wspólnością ustawową została dokonana przez obojga małżonków może zostać odwołana przez jednego z małżonków i może to nastąpić bez zgody współmałżonka. Darczyńca, który odwołał darowiznę może wystąpić do sądu z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny w odpowiedniej części. Natomiast po ustaniu wspólności majątkowej małżonek może odwołać darowiznę w części odpowiadającej jego udziałowi w darowanym przedmiocie.

Czy sąd może obniżyć wysokość alimentów na podstawie przepisu art. 138 KRO w sytuacji, gdy powód żądał uchylenia obowiązku alimentacyjnego na podstawie przepisu art. 133 § 3 KRO?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że powód wytoczy powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, ale nie będzie podstaw do jego uwzględnienia, natomiast będą zachodzić podstawy do obniżenia wysokości świadczenia alimentacyjnego do którego jest on zobowiązany. Pojawia się wówczas pytanie - czy sąd zamiast uchylenia tego obowiązku może obniżyć jego wysokość? W sytuacji, gdy powód wytoczył powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego na podstawie przepisu art. 133 § 3 KRO to sąd nie może obniżyć wysokości świadczenia alimentacyjnego w oparciu o przepis art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdyż stanowiłoby to wówczas orzeczenie ponad żądanie.

Co w sytuacji, gdy małżonek rozwiedziony nie zachował terminu do złożenia oświadczenia o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że rozwiedziony małżonek zapomni złożyć w ustawowym terminie oświadczenia o powrocie do nazwiska noszonego przez niego przed zawarciem małżeństwa. Co w takiej sytuacji? Po upływie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego termin określony w art. 59 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wygasa (jest to termin zawity). Jeżeli małżonek rozwiedziony nie zachował terminu do złożenia oświadczenia o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa to wtedy zmiana nazwiska może nastąpić jedynie w trybie ustawy o zmianie nazwiska i imienia. Zaznaczenia przy tym wymaga, że zmiany nazwiska w trybie administracyjnym można dokonać tylko z ważnych powodów.

Ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa na skutek zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej a obowiązek alimentacyjny z art. 27 KRO.

Może zdarzyć się tak, że w czasie małżeństwa małżonkowie postanowią o umownym ustanowieniu między nimi rozdzielności majątkowej. W związku z zaistnieniem takiej sytuacji pojawia się pytanie - czy powstanie między nimi takiego ustroju majątkowego ma wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego określonego w art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego? Ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa na skutek zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej nie ma wpływu ani na istnienie, ani na zakres obowiązku alimentacyjnego przewidzianego w art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Małżonkowie nadal pomimo zawarcia takiej umowy zobowiązani są do przyczyniania się zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Wyraźnego zaznaczenia wymaga, że ustanowienie rozdzielności majątkowej nie skutkuje zerwaniem więzi gospodarczej.

Opuszczenie małżonka a wina za rozkład pożycia małżeńskiego.

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonek wyprowadzi się z mieszkania zajmowanego wraz z drugim małżonkiem. Czy takie zachowanie małżonka może zostać potraktowane w sprawie o rozwód lub o separację jako zawiniona przez niego przyczyna rozkładu pożycia? Opuszczenie małżonka, które można uznać za naganne jak chociażby porzucenie go w czasie ciężkiej choroby może stanowić zawinioną przyczynę rozkładu pożycia. Natomiast wyprowadzenie się przez małżonka w sytuacji, gdy współmałżonek zachowuje się w stosunku do niego wysoce nagannie w szczególności agresywnie, stwarza zagrożenia dla jego bezpieczeństwa lub bezpieczeństwa dzieci nie może być uznane za zawinione spowodowanie rozkładu pożycia małżeńskiego.

Dochodzenie alimentów za czas ubiegły.

Można dochodzić alimentów za czas ubiegły (alimentów wstecznych) z tym, że tylko wówczas, gdy istnieją niezaspokojone potrzeby uprawnionego do alimentów z czasu przed wytoczeniem powództwa.

Faktyczna pomoc małżonka przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez współmałżonka a odpowiedzialność solidarna małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez małżonka prowadzącego przedsiębiorstwo.

Może zdarzyć się taka sytuacja, że jeden z małżonków pomaga faktycznie drugiemu przy prowadzeniu przedsiębiorstwa. Czy w sytuacji, gdy małżonków tych łączy majątkowa wspólność ustawowa to faktyczna pomoc przy prowadzeniu działalności gospodarczej stanowi źródło odpowiedzialności solidarnej małżonków? Nie, bowiem odpowiedzialność za zobowiązania solidarne wynikać może albo z ustawy, albo z czynności prawnej. Faktyczna pomoc małżonku świadczona przez drugiego przy prowadzeniu przedsiębiorstwa nie stanowi źródła odpowiedzialności solidarnej małżonków. Tak samo przedstawia się sytuacja, gdy jeden z małżonków wyraził zgodę na prowadzenie przez współmałżonka działalności gospodarczej. I w tym bowiem przypadku małżonkowie nie odpowiadają solidarnie za dług zaciągnięty przez jednego z nich w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, gdyż zgoda generująca taką odpowiedzialność musiałaby dotyczyć konkretnego zobowiązania.

Czy macocha, która przyczyniała się do utrzymania i wychowania pasierba zanim została żoną jego ojca może żąda od niego alimentów?

Macocha, może żądać od pasierba alimentów pod dwoma warunkami, a mianowicie, że przyczyniała się do jego wychowania i utrzymania oraz jej żądanie odpowiada zasadom współżycia społecznego. W związku z tym zagadnieniem pojawia się pytanie – co w sytuacji, gdy macocha przyczyniała się do utrzymania i wychowania pasierba jeszcze przed zawarciem małżeństwa z jego ojcem? I w takim przypadku może ona żądać od niego alimentów, gdyż przy ustalaniu okresu, w którym przyczyniała się ona do jego utrzymania i wychowania uwzględnia się również czas, kiedy nie była ona jeszcze żoną jego ojca.

Czy w postępowaniu w sprawie o rozwód sąd orzekając o zabezpieczeniu w przedmiocie obowiązku przyczyniania się...

...do zaspokojenia potrzeb rodziny w czasie trwania postępowania rozwodowego może określając wysokość tego obowiązku uwzględnić koszty utrzymania dzieci pełnoletnich?

Sąd orzekający w postępowaniu w sprawie rozwodowej orzekając w przedmiocie zabezpieczenia obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny w czasie trwania procesu rozwodowego może określając wysokość tego obowiązku uwzględnić koszty utrzymania dzieci pełnoletnich.

Czy postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem może być wydane na posiedzeniu niejawnym?

Postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia kontaktów z dzieckiem może być wydane na posiedzeniu niejawnym tylko wówczas, gdy zachodzi wypadek niecierpiący zwłoki, o czym mówi przepis art. 756 ze zn. 1 kodeksu postępowania cywilnego. Zaznaczyć przy tym należy, że nawet w wypadku niecierpiącym zwłoki na posiedzeniu niejawnym sąd może jedynie uwzględnić wniosek o udzielenie zabezpieczenia kontaktów. Zatem w oparciu o ten przepis na posiedzeniu niejawnym nie może nastąpić oddalenie wniosku o zabezpieczenie. Poza tym obecnie sąd może wydać postanowienie o zabezpieczeniu kontaktów z dzieckiem (niezależnie czy uwzględnia, czy oddala wniosek o zabezpieczenie) na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15zzs ze zn. 1 pkt. 2) ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Pamiętać przy tym należy, że sąd w przypadku, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, tylko wtedy, jeżeli żadna ze stron nie sprzeciwiła się temu w terminie 7 dni od dnia doręczenia jej zawiadomienia o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne.

Jakie przykładowe zdarzenia mogą uzasadniać zmianę lub uchylenie orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego?

Za podwyższeniem alimentów przemawia zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów. Okolicznością, która może uzasadniać podwyższenie świadczenia alimentacyjnego może być na przykład rozpoczęcie nauki przez dziecko, potrzeba pobierania przez dziecko korepetycji czy też udział w dodatkowych zajęciach. Natomiast okolicznością, która może uzasadniać obniżenie alimentów może być na przykład zmiana pracy przez obowiązanego do alimentów na mniej dochodową, która jednak następuje z usprawiedliwionego powodu. Znaczenie dla obniżenia świadczenia alimentacyjnego może mieć również urodzenie się obowiązanemu do alimentów kolejnego dziecka. Jako przykład okoliczności, która może uzasadniać uchylenie obowiązku alimentacyjnego wskazać można kontynuowanie nauki przez pełnoletnie dziecko, które już zdobyło wykształcenie i kwalifikacje do wykonywania zawodu pozwalające mu na samodzielne utrzymanie.

Czy oświadczenie małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska, które nosił on przed zawarciem związku małżeńskiego może być dokonane przez pełnomocnika?

Oświadczenie składanie przez małżonka rozwiedzionego o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa nie może zostać złożone przez pełnomocnika - może być ono złożone tylko osobiście przez rozwiedzionego małżonka, który chce wrócić do nazwiska noszonego przed zawarciem związku małżeńskiego.

Jak uregulowane mogą być alimenty na rzecz małoletniego dziecka w przypadku orzeczenia pieczy naprzemiennej?

Po pierwsze w przypadku orzeczenia pieczy naprzemiennej alimenty mogą być zasądzone na rzecz małoletniego dziecka od rodzica, przy którym nie zostało ustalone miejsce pobytu dziecka. Jeżeli nie ustalono w wyroku rozwodowym przy którym rodzicu jest miejsce pobytu małoletniego dziecka stron to alimenty mogą być wówczas zasądzone na rzecz dziecka od rodzica, którego możliwości zarobkowe i majątkowe są większe niż możliwości zarobkowe i majątkowe drugiego z rodziców. Po trzecie - jeżeli możliwości majątkowe i zarobkowe obojga rodziców są porównywalne i miejsce pobytu dziecka nie zostało ustalone przy żadnych z rodziców to wówczas sąd może orzec w wyroku rozwodowym o alimentach w ten sposób, że kosztami utrzymania małoletniego dziecka stron obciąża oboje rodziców, ustalając przy tym udział w równej wysokości każdego rodzica w tych kosztach.

Co oznacza, że dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami?

Dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Nie ma przy tym znaczenia, czy mieszkają z nimi czy też żyją oddzielnie. Rodzic zatem powinien zapewnić swoim dzieciom takie same warunki materialne, jakie on sam posiada. Pamiętać jednak należy, że nie dotyczy to potrzeb zbytkowych (luksusowych).

Czy orzeczenie rozwodu skutkuje automatycznym powrotem małżonka do nazwiska, które nosił przed zawarciem związku małżeńskiego?

W razie orzeczenia rozwodu nie następuje automatyczny powrót małżonka do nazwiska, jakie nosił on przed zawarciem związku małżeńskiego. W sytuacji, gdy małżonek rozwiedziony chce powrócić do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa to może tego dokonać tylko przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem. Termin do złożenia takiego oświadczenia wynosi 3 miesiące od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.

Czy działka nabyta tylko przez jednego z małżonków na podstawie art. 231 kodeksu cywilnego wchodzi w skład majątku wspólnego czy osobistego....

...tego małżonka w sytuacji, gdy budynek na tej działce został wzniesiony w czasie trwania wspólności majątkowej ze środków stanowiących majątek wspólny małżonków?

W sytuacji, gdy budynek został wzniesiony na nieruchomości osoby trzeciej w czasie trwania wspólności majątkowej i ze środków stanowiących majątek wspólny małżonków to wówczas działka nabyta tylko przez jednego z małżonków na podstawie art. 231 kodeksu cywilnego wchodzi w skład majątku wspólnego.

Jakie przepisy stanowią podstawę do rozliczeń między osobami pozostającymi w konkubinacie po ustaniu tego konkubinatu?

Jeżeli konkubenci ze wspólnych środków nabywali rzeczy wówczas rozliczenie między nimi powinno nastąpić według przepisów o zniesieniu współwłasności. Natomiast, jeżeli jeden z nich poczynił nakłady na rzecz należącą do drugiego to wówczas zależnie od okoliczności konkretnej sprawy rozliczenie powinno nastąpić bądź w oparciu o przepisy regulujące rozliczenie nakładów i wydatków na cudzą rzecz (art. 224 - 231 kodeksu cywilnego) bądź w oparciu o przepisy bezpodstawnym wzbogaceniu.

Czy do powrotu przez małżonka, którego małżeństwo zostało unieważnione do nazwiska, jakie nosił on w chwili zawarcia tego małżeństwa jest potrzebne złożenie oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego?

W sytuacji, gdy małżeństwo zostało unieważnione i małżonek, który na skutek tego małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko chce do niego wrócić to nie musi on składać oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że chce do niego wrócić, tak jak to jest w przypadku małżonka rozwiedzionego, gdyż skutkiem unieważnienia małżeństwa jest powrót do nazwiska noszonego przez zawarciem związku małżeńskiego.

Kiedy miejsce zamieszkania dziecka określa sąd opiekuńczy?

Potrzeba określenia miejsca zamieszkania dziecka zachodzi tylko w przypadku, gdy władza rodzicielska przysługuje na równi oboju rodzicom, którzy mają osobne miejsca zamieszkania, a dziecko nie przebywa stale u żadnego z nich.

Czy w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia uregulowania (ustalenia) kontaktów z dzieckiem sąd może zagrozić obowiązanemu nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego na wypadek naruszenia obowiązków określonych w tym orzeczeniu

Sąd w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia w postępowaniu w sprawie o ustalenie kontaktów z dzieckiem może zagrozić obowiązanemu nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego na wypadek naruszenia obowiązków określonych w tym orzeczeniu.

Co w sytuacji, gdy w toku postępowania w sprawie o rozwód małżonek, który swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwiał wspólne z nim zamieszkiwanie współmałżonkowi wyprowadzi się z mieszkania? Czy stanowi to przeszkodę do orzeczenia w Wyroku rozwodowy

Może się zdarzyć taka sytuacja, że w toku sprawy o rozwód małżonek będzie wnosił o eksmisję współmałżonka, który przez swe rażąco naganne postępowanie uniemożliwia wspólne z nim zamieszkiwanie.

Co w sytuacji, gdy małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej w czasie małżeństwa wybudowali dom na działce stanowiacej własność rodziców jednego z nich? Czy po rozwodzie/ ustaniu współności majątkowej, w sprawie o podział majątku

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej wybudowali w czasie trwania tego ustroju na działce rodziców jednego z nich dom ze środków stanowiących ich majątek wspólny.

Co należy rozumieć pod pojęciem trwałej przeszkody uniemożliwiającej wykonywanie władzy rodzicielskiej?

Za trwałą przeszkodę uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej można uznać w szczególności odbywanie przez rodzica wieloletniej kary pozbawienia wolności, wyjazd rodzica na stałe za granicę, przewlekłą chorobę rodzica uniemożliwiająca mu wykonywanie tejże władzy jak również trwały brak predyspozycji do wykonywania władzy rodzicielskiej.

Czy zrzeczenie się roszczeń odszkodowawczych w imieniu małoletnich dzieci wobec osoby zobowiązanej do odszkodowania stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątku dziecka i tym samym wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego?

Zrzeczenie się roszczeń odszkodowawczych w imieniu małoletnich dzieci wobec osoby zobowiązanej do odszkodowania wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego, gdyż jest to czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątku dziecka. Zatem należy uznać, że takie zrzeczenie się dokonane bez uprzedniego zezwolenie sądu będzie nieważne.

Czy w przypadku przeniesienia własności na podstawie umowy darowizny zawartej przez darczyńcę tylko z jednym z małżonków z zastrzeżeniem, że przedmiot darowizny wchodzi do majątku wspólnego małżonków do wywołania takiego skutku konieczne jest przyjęcie da

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w umowie darowizny zawartej przez darczyńcę tylko z jednym z małżonków darczyńca dokona zastrzeżenia, że przedmiot darowizny wchodzi do majątku wspólnego małżonków.

Co należy rozumieć przez rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka?

Przez rażące zaniedbywanie przez rodziców obowiązków względem dziecka, które przecież stanowi samoistną przesłankę pozbawienia władzy rodzicielskiej w świetle przepisu art. 111 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy w szczególności rozumieć demoralizujący wpływ na dziecko, stosowanie wobec dziecka przemocy czy też uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych.

Co oznacza nadużywanie władzy rodzicielskiej?

Za nadużywanie władzy rodzicielskiej, które stanowi samoistną przesłankę pozbawienia władzy rodzicielskiej w świetle art. 111 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uważa się w szczególności stosowanie wobec dziecka przemocy, wywiezienie dziecka na stałe za granicę wbrew woli drugiego rodzica jak również destrukcyjny wpływ na wychowanie i rozwój dziecka.

Czy 500 plus ma wpływ na wysokość alimentów?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w sprawie o alimenty rodzic obowiązany do świadczenia alimentacyjnego powołuje się na to, że drugi rodzic pobiera "500 plus". Pojawia się wówczas pytanie czy okoliczność ta ma znaczenie dla zakresu świadczeń alimentacyjnych?J

Czy nieruchomość nabyta na podstawie umowy o dożywocie przez jednego z małżonków pozostającego w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi w skład majątku osobistego tego małżonka czy też w skład majątku wspólnego małżonków?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że w jeden z małżonków pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej nabył nieruchomość na podstawie umowy o dożywocie. Pojawia sie wówczas pytanie czy nieruchomość ta weszła w skład jego majątku osobistego czy też majątku wspólnego małżonków?

Czy przy ocenie zasadności żądania eksmisji małżonka na podstawie art. 58 § 2 KRO zgłoszonego w sprawie o rozwód sąd bierze pod uwagę rażąco naganne postępowanie małżonka tylko względem drugiego małżonka czy również wobec małoletnich dzieci?

Może zdarzyć się taka sytuacja, że małżonek swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie nie tylko współmałżonkowi, ale również małoletnim dzieciom.Pojawia się zatem pytanie czy ocenie Sądu będzie także podlegać takie postępowanie tego małżonka wobec małoletnich dzieci?

Informujemy iż w celu badań statystycznych oraz oceny działania strony i treści na niej dostarczanych jak również w celu poprawy jakości świadczonych usług nasza strona stosuje pliki cookies zgodnie z polityką prywatności i cookies. Polityka prywatności i cookies

Konsola diagnostyczna Joomla!

Sesja

Informacje o wydajności

Użycie pamięci

Zapytania do bazy danych